कृष्णा जन्माष्टमी

कृष्ण जन्माष्टमीलाई सातम आठम, गोकुलष्टमी, अष्टमी रोहिनी, श्रीकृष्ण जयन्ती, श्री जयन्ती वा
कहिलेकाही साधारण भाषामा जन्माष्टमी भन्ने गरिन्छ । भगवान  विष्णु को आठौँ अवतारको रूपमा श्री
कृष्णको जन्मदिनको अवसरमा  हिन्दूहरूले मनाइने वार्षिक पर्व हो। कृष्णा जन्माष्टमीमा हिन्दूहरूले
भगवान श्री  कृष्ण को  पूजा (आराधना गरी श्रद्धा(भक्तिपूर्वक मनाउँछन् । ज्ञानयोग, कर्मयोग र
भक्तियोगका प्रणेता भगवान श्रीकृष्णको जन्म  द्वापरयुग मा  हिन्दू पञ्चाङ्ग  अनुसार  भाद्रकृष्ण   अष्टमी को
मध्यरातमा भएकाले उक्त दिनलाई श्रीकृष्ण जन्माष्टमी र रातलाई मोहरात्री भनिन्छ। जन्माष्टमीका
दिन अधिराज्यका  कृष्ण मन्दिर हरूमा भगवान् श्रीकृष्णको पूजा(आराधना, प्रवचन, भजन(कीर्तन गर्नुका
साथै विशेषगरी महिलाहरू व्रत बसी रातभर जाग्राम बस्ने चलन छ। अन्याय, अत्याचार र राक्षसी
प्रवृत्तिबाट मानवमात्रको संरक्षण गर्न भगवान् विष्णुको आठौँ अवतारको रूपमा जन्मेका श्रीकृष्णले
आजीवन सत्यको पक्षमा रही सत्कर्मका लागि मानव समुदायलाई प्रेरित गरेका थिए।

कुरुक्षेत्रमा  कौरव हरूसँगको लडाइँमा संलग्न  पाण्डव हरूमध्येका  अर्जुन लाई उपदेश दिने क्रममा स्वयं उनका
मुखारविन्दबाट व्यक्त  श्रीमद्‍भागवत गीता  हिन्दूहरूको पवित्र ग्रन्थ मानिन्छ। बाल्यकालदेखि नै आफ्ना
विचित्र लीला देखाएका श्रीकृष्णले पुतना, कंस, जरासन्ध, शिशुपालजस्ता दानवी प्रवृत्तिको संहार
गरेका थिए। जन्माष्टमीमा  पाटन को मंगलबजार स्थित प्रसिद्ध कृष्ण मन्दिरमा ठूलो मेला लाग्छ। यसै
उपलक्ष्यमा  काठमाडौं लगायत मुलुकका विभिन्न नगरका विभिन्न धार्मिक सङ्घरसंस्थाहरूद्वारा श्रीकृष्णको
झाँकीसहित शोभायात्रा निकालिने चलन छ।  भारत मा समेत विभिन्न समुदायका हिन्दू धर्मावलम्बीहरू
कृष्णाष्टमी हर्षोल्लासका साथ मनाउने गर्छन्।
देवकी तथा  वसुदेव का आठौँ सन्तानको रूपमा कृष्णको जन्म भएको थियो।

प्राचीन अभिलेखहरूकोआधारमा तथा  खगोलीय गणना को आधारमा कृष्णको जन्म जन्माष्टमी, १८ जुलाई ३२२८ इसापूर्वमा
भएको थियो र उनी १८ फेब्रुअरी ३१०२ इसापूर्वसम्म धर्तीमा रहेका थिए । कृष्ण  मथुरा का  यादव को
भृष्नी कुलका थिए। मथुरा वर्तमान समयमा  मथुरा जिल्ला , उत्तर प्रदेश यादवहरूको राजधानी
रहेको थियो। देवकीको भाइ राजा  कंश ले आफ्ना बुवा  उग्रसेन लाई जेलमा राखी आफूले राज्यसत्ता
कब्जा गरेका थिए। एउटा  भविष्यवाणी बाट डराएर उनले दुवै देवकी र उनको पतिलाई जेलभित्र कैद
गरेर राखेका थिए। भविष्यवाणी अनुसार उसको मृत्यु देवकीको आठौँ सन्तानको हातबाट हुने भन्ने
थियो। कंशले सुरूका छ सन्तानलाई मारेपछि देवकीले सातौँ सन्तानलाई गायब पारेकी थिइन्।
यथार्थमा देवकीले गोप्यरूपले सो बच्चा रोहिणीलाई दिएकी थिइन् जो  बलराम  थिए। आठौँ
सन्तानको रूपमा कृष्णको जन्म भयो।

जन्मिने बित्तिकै  विष्णु ले वासुदेवलाई कृष्णलाई  नन्द  र  यसोदा  बसोबास गर्ने स्थान  गोकुल  पुर्‍याउन
लगाए, जहाँ कृष्ण आनन्दले आफ्नो काका कंशबाट टाढा रही बाँच्न सक्थे। वासुदेवले कृष्णलाई
लिएर  यमुना  नदी तारी सकुशल गोकुल पुर्‍याए। त्यहाँ सबैजना सुतिरहेकोले वासुदेवले कसैलाई पत्तो
नदिइकनै कृष्णलाई त्यहीँ छाडी यसोधाको छोरी लिएर कारावास फर्केर आए। कंशले त्यस अबोध
बच्चालाई देवकीको आठौँ सन्तान ठानी ढुङ्गामा फालेका थिए। तर उनी हावामा उडी योगमाया
विष्णुको सहायकको रूपमा स्थानान्तरित भइन् र कंशलाई उसको मृत्युको बारेमा चेतावनी दिएर
गायब भइन्। कृष्ण गोकुलमै आफ्ना दाइ बलरामसँग हुर्केका थिए। पछि उनी मथुरा फर्के र
बलरामको सहायताले कंशको संहार गरे।